Тафсири муяссар: “Бақара” сураси, 62–74 оятлар

0

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ ٢٦

  1. Аллоҳга ва пайғамбарларига иймон келтирган ва Унинг шариатига амал қилган бу умматдан иборат мўминлар, шунингдек, Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам пайғамбар бўлишларидан олдин ўтган яҳудий, насроний ва собиълардан (бирон муайян динга эргашмаган, табиий фитрат устида қолган қавмлардан) иборат ўтмиш халқлар – ана ўшалар ҳаммаси агар Аллоҳга ҳамда қайта тирилиш ва жазо кунига чин дилдан ишонсалар, Аллоҳ рози бўладиган амалларни қилсалар, уларнинг ажру савоблари Парвардигорлари ҳузурида собитдир. Уларга ўзлари юзланажак охират ишларида ҳеч бир хавфу хатар йўқ, эришолмаган дунё ишларига ғамгин ҳам бўлмайдилар. Аммо Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам бутун башариятга расуллар ва набийларнинг якунловчиси қилиб юборилганидан кейин Аллоҳ таоло у зот олиб келган дин – Исломдан бошқа бирон динни ҳеч кимдан қабул этмайди.

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمْ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ٣٦

  1. Эй Бани Исроил, Биз сизлардан Аллоҳга иймон келтиришга ва ёлғиз Унга ибодат қилишга қатъий аҳд олган ва устингизда Тур тоғини кўтариб: «Биз сизларга берган китобни жиддийлик ва қунт билан ушланглар ва уни ёдда тутинглар, акс ҳолда, устингизга тоғни тўнтариб қўямиз, Мендан тақво қилишингиз ва азобимдан қўрқишингиз учун Тавротни сўзу амалда асло унутманглар», деб айтганимизни эсланглар.

ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ ٤٦

  1. Сўнг, тоғни устингизда кўтариб туриб аҳду паймонингизни олганимиздан кейин ҳам, доимги одатингизга кўра, яна хилоф қилдингиз, яна осий бўлдингиз. Агар сизларга Аллоҳ фазлу марҳамат кўргизиб, тавбаларингизни қабул этмаганида ва гуноҳларингизни кечирмаганида эди, дунёю охиратда зиёнкорлардан бўлиб қолардингиз.

وَلَقَدْ عَلِمْتُم الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ ٥٦

  1. Эй яҳудийлар, шанба кунини улуғлаш борасидаги аҳдларида Аллоҳга осийлик қилган қишлоқ аҳлидан бўлган аждодларингиз бошига не бало тушганини билдингиз. Улар балиқ овлаш қасдида шанба куни ҳовузлар қазиб, тўр ташлаб қўйиб, тушган балиқларни якшанба куни тутиш орқали ҳаромга ҳийла қилишди. Шу қилмишлари сабабли Аллоҳ уларни қувилган хор-зор маймунларга айлантириб қўйди.

فَجَعَلْنَاهَا نَكَالاً لِمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ ٦٦

  1. Биз бу қишлоққа ва унинг аҳли бошига келган балони ўша даврдаги шаҳар-қишлоқлар аҳлига ва улардан кейин келиб, худди шундай гуноҳларни қилувчиларга ибрат қилдик. Шунингдек, уни солиҳ кишиларга ўзларини ҳақ устида эканларини билиб, унда сабот билан туришлари учун эслатма қилиб қўйдик.

وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُواً قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَكُونَ مِن الْجَاهِلِينَ ٧٦

  1. Эй Бани Исроил, аждодингизнинг жиноятини, саркашликларини ва Мусо алайҳиссалом билан кўп талашиб-тортишишларини эсланглар. Мусо уларга: «Аллоҳ сизларга бир сигир сўйишни амр этмоқда», деганида улар кибру ҳаво билан: «Сен бизни камситиш ва масхарага нишон қиляпсанми?!» дейишди. Шунда Мусо уларга: «Мазах қилувчи жоҳиллардан бўлиб қолишдан Аллоҳ паноҳ беришини сўрайман», деди.

قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا هِيَ قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لا فَارِضٌ وَلا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَلِكَ فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ ٨٦

  1. Улар: «Раббингга дуо қилиб сўра, У бизга бу сигирнинг васфини очиқ баён қилсин», дейишди. Мусо деди: «Аллоҳ айтмоқдаки, у сигирнинг белгиси – ўта қари ҳам, ўта ёш ғунажин ҳам бўлмаслиги, балки ўрта ёшли сигир бўлишидир. Бас, энди Раббингизнинг буйруғини адо этишга шошилинглар».

قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِينَ ٩٦

  1. Улар яна баҳсга киришиб: «Раббингга дуо қилиб сўра, бизга унинг рангини баён қилсин», дейишди. Мусо деди: «Аллоҳ айтмоқдаки, у кўрган кишининг кўзини қувнатадиган тўқ сариқ рангли сигир бўлсин».

قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا هِيَ إِنَّ الْبَقَرَ تَشَابَهَ عَلَيْنَا وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَمُهْتَدُونَ ٠٧

  1. Бани Исроил Мусога яна: «Раббингга дуо қилиб сўра, бизга унинг юқорида айтилгандан бошқа белгиларини ҳам баён қилсин. Чунки бундай сифатдаги сигирлар кўп, қай бирини танлаш бизга ноаниқ бўлиб қолди. Биз иншооллоҳ, ўша буюрилган сигирни топиб сўямиз», дейишди.

قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لا ذَلُولٌ تُثِيرُ الأَرْضَ وَلا تَسْقِي الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لا شِيَةَ فِيهَا قَالُوا الآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُوا يَفْعَلُونَ ١٧

  1. Мусо деди: «Аллоҳ айтмоқдаки, у хор бўлиб ер ҳайдамайдиган, экин суғоришда ишлатилмайдиган, барча айбу нуқсондан холи, ўз рангидан бошқа бирон ранги-аломати бўлмаган сигирдир». Улар: «Мана энди у сигирнинг белгиларини тўла-тўкис келтирдинг», дейишди ва узоқ пайсалга солишлардан кейин айтилган сигирни сўйишга мажбур бўлишди, саркашликлари сабаб бу иш амалга ошмай қолаёзди. Ортиқча саволларни кўпайтиришгани учун Аллоҳ ҳам уларга ишларини қийинлаштириб қўйди.

 وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْساً فَادَّارَأْتُمْ فِيهَا وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ ٢٧

  1. Эсланглар, сизлар бир жон (эгаси)ни ўлдириб қўйиб, у ҳақда жанжаллашиб қолган ва ҳар ким ўзидан қотиллик туҳматини даф қилган эди. Аллоҳ сизлар яшираётган нарсани юзага чиқарувчидир.

 فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِ اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ٣٧

  1. Шунда Биз: «Мақтулни (ўлдирилган одамни) шу сўйилган сигирнинг бир бўлаги билан уринглар, шунда Аллоҳ уни тирилтиради ва қотили кимлигини ўзи айтиб беради», дедик. Улар шундай қилишгач, ўликка жон битиб, қотилини айтиб берди. Худди шунга ўхшаш, Аллоҳ қиёмат куни ўликларни тирилтиради ва ақл юритиб, Унга осий бўлишдан тийилишингиз учун сизларга – эй Бани Исроил – Ўзининг комил қудратига далил бўлувчи мўъжизаларини кўрсатади.

ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِيَ كَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَإِنَّ مِنْ الْحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الأَنْهَارُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ٤٧

  1. Лекин сизларга бунинг фойдаси бўлмади. Чунки шундоқ ғайриоддий мўъжизалардан кейин ҳам дилларингиз қотиб, дағаллашиб кетди. Уларга яхшилик сизиб кирмади. Дилларингиз Биз сизларга кўрсатган оят-аломатларни кўриб ҳам юмшамади. Охир-оқибат қотиб тошга айланди, балки тошдан-да қаттиқлашди. Зеро, айрим тошлар бўладики, сурилиб, кенгайиб, ораларидан сувлар оқиб, дарёларга айланиб кетади. Айрим тошлар ёрилиб, бўлиниб, ичидан чашма ва булоқлар отилиб чиқади. Айрим тошлар Аллоҳнинг ҳайбатидан қўрқиб, тоғларнинг тепасидан думалаб тушади. Аллоҳ сизлар қилаётган ишлардан ғофил эмас.

Изоҳ қолдиринг