Талоқ қилинган аёлни қайтариб олиш ҳақида

0

Савол:

Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳ. Саволим шундан иборат: эр суннатга мувофиқ равишда аёлига бир талоқ айтса, сўнг қайтариб олса, никоҳ ўқитиши шартми ёки “қайтариб олдим”, деган сўзнинг ўзи етарлими? Аллоҳ сизлардан рози бўлсин!

Жавоб:

Ва алайкум ассалом ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ! Бисмиллаҳ, Аллоҳ таолога ҳамду санолар, Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафога салавоту саломлар бўлсин!

Шариатимиз имкон қадар оилани асраб қолишга эътибор қаратган, арзимаган сабаблар билан оила бузилишининг олдини олган. Аллоҳ таоло талоқ қилиш ҳуқуқини эркакнинг қўлида қилишининг ҳикматларидан бири ҳам шунда: эркак одатда аёлга нисбатан босиқ ва қилаётган ишининг оқибатини ўйлайдиган бўлади. Шундай бўлсада, Аллоҳ таоло эркакка талоқ қилганидан кейин ҳам ўйлаб кўриши учун яна фурсат берди: аёл иддаси мобайнида эри билан холи қолиши, унинг олдида безаниб юриши, эрга идда асносида хотинини қайтариб олишини ҳалол қилди.

Суннатга мувофиқ равишда бир талоқ қилинган аёлни қайтариб олиш тартиби уни қайси вақтда қайтариб олишига боғлиқ. Суннатга мувофиқ равишда талоқ қилинган аёлнинг иддаси тугамаган бўлса, унда эр хотинини қайтариб олиши учун “қайтариб олдим” дейишининг ўзи кифоя. Бундай ҳолатда қайта никоҳ ҳам ўқитилмайди, келиннинг валийсидан розилик ҳам сўралмайди ва янги маҳр ҳам белгиланмайди. Агар суннатга мувофиқ талоқ қилинган аёлнинг иддаси тугаган бўлса, аёл энди эрига бегона ҳисобланади. Бундай ҳолатда эр уни қайтариб олиши худди бошқа аёлга никоҳланиши билан баробар, яъни қайтадан никоҳ ўқитади, аёлнинг валийсидан розилик олади ва қайтадан маҳр белгилайди ҳамда бу ҳолатда хотин бошқа эрга тегиб чиқиши шарт эмас. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай деган: “Эр хотинини қайтариб олиши мумкин бўлган талоқ икки мартадир. (Эр хотинин талоқ қилганидан) кейин ё (иддаси тугамасдан) хотинни яхшилик билан қайтариб олади ё (идда тугаши билан уни) чиройли суратда қўйиб юборади” (Бақара: 229). Бу ҳукмларнинг барчаси никоҳдан кейин эри билан яқинлик қилган аёлга тегишли. Бироқ суннатга мувофиқ равишда талоқ қилинган аёл никоҳдан кейин эри билан яқинлик қилмаган бўлса, идда сақламайди. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай деган: “Эй иймон келтирганлар, агар мўминаларни никоҳингизга олсангиз, сўнг уларга яқинлик қилишингиздан олдин уларни талоқ қилсангиз, сизлар учун уларнинг зиммасида санайдиган идда бўлмайди” (Аҳзоб: 49). Шунга биноан, бу ҳолатда талоқ айтилиши билан аёл эрига боин талоқ, яъни қайтариб олиш ҳуқуқи бўлмаган равишда талоқ бўлади. Бундай ҳолатда талоқ қилинган аёлни қайтариб олиш учун қайтадан никоҳ ўқитилади, аёлнинг валийсидан розилиги олинади ва қайтадан маҳр белгиланайди, шунингдек, бу ҳолатда ҳам хотин бошқа эрга тегиб чиқиши шарт эмас, валлоҳу аълам.

Муҳаммад Ҳабибуллоҳ (Акбар Саматов): 1988 йил Самарқанд вилоятида таваллуд топган. Ўрта мактабни тугатганидан сўнг диний илм ўрганиш ниятида Тошкент шаҳридаги Кўкалдош мадрасасига ўқишга кирган. У ерда икки йил таълим олганидан сўнг араб тилини мукаммал ўрганиш мақсадида Миср Араб Республикасига бориб, у ердаги Ал-азҳар университетига ўқишга кирган ва университетнинг Исломий Шариат факултетини тугатган. Бошланғич ва асосий илмини шайх Содиқ Самарқандийдан олган. Шунингдек, Абу Исҳоқ Ҳувайний, Мустафо Адавий, Ториқ Эвазуллоҳ, Ваҳид Абдуссалом Болий, Ҳасан Ёсир каби шайхлардан таълим олган. IxlosOrg саҳифасининг асосчиларидан бири. 2013 йилдан буён Туркияда истиқомат қилиб, даъват ва диний таълим соҳаларида фаолият юритиб келмоқда.

Изоҳ қолдиринг