Талоқ: Талоққа оид айрим мулоҳазалар

0

Талоққа оид айрим мулоҳазалар

  1. Эр-хотин талоқ масаласида Аллоҳдан тақво қилишлари, бирон ўринли сабабсиз эр аёлини талоқ қилмаслиги, хотин эридан талоқ талаб қилмаслиги лозим.

  2. Эр-хотин талоқ тушгандан кейин ҳам Аллоҳдан қўрқишлари, бир-бирларининг ҳақларига тажовуз қилмаслиги лозим. Аллоҳ таоло айтади: «Ўрталарингизда ўзаро олийжаноблик, марҳамат ва бағрикенглик билан муомала қилишни унутмангиз» (Бақара сураси, 237).

  3. Ғайридин эр Исломни қабул қилса-ю, аёли мушриклигича қолса, у билан турмушни давом эттириш ҳалол бўлмайди. Балки ундан ажралиши вожибдир. Лекин аёлининг аҳли китоблардан бўлиши мустасно, яъни яҳудий ёки насроний динидаги аёли билан никоҳни давом эттириши жоиз.

Аммо, аксинча, аёл исломни қабул қилган бўлса, у ҳолда, эри хоҳ аҳли китоблардан бўлсин, хоҳ бўлмасин, ҳар қандай ҳолатда у билан турмушини давом эттириши жоиз эмас.

  1. Аёл эрига «Сен талоқсан», «Сени талоқ қилдим», «Сен менга ҳаромсан» ёки шунга ўхшаш сўзларни айтса, беҳуда ва ботил сўзларни айтган бўлади, бу сўзлар билан на талоқ, на зиҳор ва на бошқа бирон нарса тушади. Балки бу сўзларни айтгани учун гуноҳ топади, Аллоҳга истиғфор айтиб, тавба қилиши вожиб бўлади.

  2. Эр аёлини лаънатлаши билан талоқ тушмайди. Балки лаънатлагани учун Аллоҳга тавба қилиши лозим. Зеро, мўмин киши лаънатловчи, беҳаё ва фаҳш сўзларни айтувчи ҳамда сўконғич бўлмайди.

  3. Тегишли идораларга бориб, эр-хотин ўртасига талоқ тушгани тўғрисида расмий ҳужжатларда қайд қилдириш яхши иш. Зеро, бу нарса, худди никоҳдагидек, одамлар ўрталаридаги ўзаро ҳуқуқ ва мажбуриятларни исботлаш учун шариат тарғиб қилган фойдали чора-тадбирлардан саналади. Бироқ талоқ тегишли расмий идораларда қайд этилмаса-да, эркак киши Аллоҳга тақво қилиши, имкониятидаги талоқ ҳуқуқларидан бири кетганини яхши билиши зарур. Негаки, талоқ қайд этиладими-йўқми, эр уни талаффуз қилиши биланоқ, унга тегишли шаръий ҳукмлар келиб чиқаверади.

  4. Шаръий аҳкомларнинг тўғри татбиқ этилишига мутасадди ходимлар бидъат талоқни инобатга олмасликлари, балки эр-хотинга тўғри шаръий ҳукмни баён қилишлари, суннатга мувофиқ талоқ қилиш учун аёл ҳайздан поклангач, эр у билан жинсий алоқа қилмасидан бурун талоқ қилиш лозимлигини тушунтиришлари керак. Бироқ эр аёлини бидъат талоқ қилиб бўлган ва қилган талоғини исботламоқчи бўлса, у ҳолда бу талоқни инобатга олиш жоиз. Чунки бу ҳолатда, рожиҳ фикрга кўра, талоқ тушиб бўлган саналади.

  5. Эр муайян кун келса талоқ қиламан, деган бўлса ва белгиланган кун келса, то талоқ қилмагунча, ўз-ўзидан талоқ тушиб қолавермайди.

  6. Ибн Ҳазм раҳимаҳуллоҳ айтади: «Арабчани билмайдиган кишилар ўз она тилидаги талоқ сўзининг таржимасини ифода этган сўз ва иборалар билан талоқ қилишади. Гунг ва касал кишилар ўзлари қодир бўлган сўз ва ишоралар билан талоқ қилишади. Ушбу сўзни эшитган ёки ишорани кўрган киши уларнинг талоқни қасд қилганига шубҳа қилмайдиган бўлиши керак»[1].

  7. Эр аёлини талоқ қилса, сўнг унга учраган ҳар бир кишига, ё уни гувоҳ қилиш, ё унга хабар бериш, ё ундан фатво сўраш мақсадида аёлини талоқ қилганини такрорласа ҳам, битта талоқ тушади.

  8. Аёл эрининг уч марта талоқ қилганини аниқ билса, ўзини унга ушлатиши, жинсий яқинлик қилишга имкон бериши жоиз эмас. Агар шундай қилса, зинокор саналади. Шунинг учун, ҳатто эр-хотин ўртасида ярашув содир бўлган, қайтадан никоҳ давом эттирилган бўлса-да, келгусида эр олдинги талоқларидан тонмаслиги учун уларни расмий ҳужжатларда қайд қилдириш тавсия этилади.

  9. Талоққа оид масалалар тўғрисида талоқ қилган эрнинг ўзи фатво сўраши лозим. Фатво сўраш учун ўрнига бировни юбориши тўғри эмас. Чунки фатво берадиган киши савол сўраган кишидан унинг нияти, талоқ қилишда ишлатган сўзи ва шу кабилар ҳақида маълумот талаб қилиши мумкин. Маълумки, буни талоқ қилган эрдан бошқаси билмайди.

[1] «Ал-муҳалло», 11/514, 1965-масала.

Изоҳ қолдиринг