Дарҳақиқат, анатомия, психология, эстетика ва жамиятшунослик фанлари шуни исботлайдики, насл-насаб аксар ҳолларда авлодларнинг хулқ-атвори, салоҳияти, уларнинг қобилият ва талантларига маълум миқдорда таъсир қилади. Бу таъсир уч турли бўлади:
Оила бошлиқлари қаттиқ ишониб, ҳимоя қиладиган қадриятлар. Улар бу қадриятларни сақлашга қаттиқ ҳаракат қиладилар. Бу қадриятларга риоя қилган янги авлодни мақтаб, унга қарши чиққан ёки амал қилмайдиганларни шу оилага мансуб эмас деб биладилар. Шунингдек, бундай хатти-ҳаракатларни камчилик, ҳимматсизлик, мурувватсизлик ҳамда ота-боболар меросига нисбатан ҳурматсизлик деб биладилар. Оилада ота-боболардан мерос бўлиб келаётган қонунларга кўра бундай ишлар кечирилмайди.
Мардлик, жасурлик, қаҳрамонлик, ботирлик, ғурур, саховат, мазлум ва заифларни ҳимоя қилиш тўғрисидаги оила бошлиқлари ҳамда ота-боболарнинг ҳикоялари. Янги авлод бу воқеаларни ёшлигиданоқ эшитиб, йигитлик даврига қадар улар билан фахрланиб юради. Бу уларнинг тушунчаси ва ҳис-туйғусини ривожлантиради ва уларда ифтихор ва эркаклик ғурурига нисбатан бир ўлчов, ота-онага яхшилик қилиш ҳамда ўз оиласининг номини оқлаш туйғусини пайдо қилади.
Насл-насабини сақлашга ҳаракат қилган оилаларда авлоддан-авлодга кўчиб ўтадиган оила аъзоларидаги қариндошлик таъсири. Буни этнология (халқшунослик) фани ҳам тасдиқлаган. Албатта бу умумий қоида эмас. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам қуйидаги ҳадисда мазкур таъсирга ишора қилиб шундай дейдилар: “Инсонлар худди тилла ва кумуш конларига ўхшайдилар. Уларнинг жоҳилиятдаги яхшилари агар динда тушунчага эга бўлсалар исломда ҳам яхшилари ҳисобланади”. Айни пайтда солиҳ амал қилмаган инсонларга насл-насаби фойда бермаслиги ҳақида: “Амали оқсаган кишини насаби илғорлатмас” – деганлар.
Discussion1 dona sharh
Pingback: Сийрат: Расулуллоҳнинг насаблари