Кундалик зикрлар: ташаҳҳуддан кейин ўқиладиган дуолар (3)

0

Ойша разияллоҳу анҳо айтади: “Бир куни кечаси ётоқда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни изладим. Пайпаслаган эдим, қўлим оёқларининг тагига тегди. У зот саждада, икки оёқлари тик эди, ўзлари эса: “Аллоҳим, розилигинг билан ғазабингдан, афв этишинг билан жазолашингдан паноҳ тилайман. Сендан Ўзинг билан паноҳ тилайман. Мен Сенга лойиқ тарзда сано айтолмайман. Сен Ўзингга сано айтганингдексан”, дер эдилар” (Муслим ривояти, 486).

Бу дуонинг арабча матни қуйидагича:

اللَّهُمَّ أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ لَا أُحْصِي ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ

Бу дуонинг ўқилиши қуйидагича: “Аллооҳумма аъуузу би ризока мин сахотика, ва би муъаафаатика мин уқуубатика ва бика минка. Лаа уҳсий санаа’ан алайка, анта камаа аснайта алаа нафсик”.

Али разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам витрнинг охирида “Аллоҳим, мен розилигинг билан ғазабингдан, афв этишинг билан жазолашингдан паноҳ тилайман. Сендан Ўзинг билан паноҳ тилайман. Мен Сенга лойиқ тарзда сано айтолмайман. Сен Ўзингга сано айтганингдексан”, деганлари айтилган” (Термизий ривояти, 3566).

Бу дуонинг арабча матни қуйидагича:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ ، وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ لَا أُحْصِي ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ

Бу дуонинг ўқилиши қуйидагича: “Аллооҳумма инний аъуузу би ризока мин сахотика, ва би муъаафаатика мин уқуубатика, ва бика минка. Лаа уҳсий санаа’ан алайка, анта камаа аснайта алаа нафсик”.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам мазкур дуоларда Аллоҳ таолонинг розилик сифати билан ғазаб сифатидан, афв этиши билан жазолашидан паноҳ тилаганлар. Дуонинг давомидаги “Сендан Ўзинг билан паноҳ тилайман” деган гап олдиндаги гапнинг хулосаси деса ҳам бўлади. Дуонинг мазмуни шу: Аллоҳ таоло бирон ишни хоҳласа ҳеч ким унга монелик қилолмайди. Агар бировга қаҳр қилса, ҳеч қайси шафоатчи асраб қололмайди. Агар бировни азобламоқчи бўлса, ҳеч кимса ўртага тушолмайди. Бундан фақат Унинг ўзи асраб қолиши мумкин, холос. Қуръони каримдаги “Агар Аллоҳ сенга бирон ёмонлик етказса, уни Ўзидан бошқа ҳеч ким даф этолмайди” (Юнус, 107) каби бир қанча оятлар худди шу маънони таъкидлайди.

Дуонинг давомида: “Мен Сенга лойиқ тарзда сано айтолмайман. Сен Ўзингга сано айтганингдексан”, дейилади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бу сўзларини икки хил тушуниш мумкин:

  • “Менга берган неъматларингни санаб охирига етолмайман, бинобарин, неъматларингга тўлиқ сано айтолмайман”;

  • “Сенга Ўзингга лойиқ бўладиган тарзда сано айтолмайман, чунки ҳар қанча ҳаракат қилсам ҳам, аслида Сен қанчалар санога лойиқ эканингни ифодалаб беролмайман”.

Ҳар иккала маъно бир-бирига яқин. Ҳақиқатдан ҳам Аллоҳ таоло бизга берган ҳар бир неъмат учун Унга сано айтамиз десак ҳам бунинг уддасидан чиқолмаймиз. Сабаби, бизга берган неъматлари чексиздир. Шунинг Аллоҳ таоло: “Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангизлар ҳисоб-китоб қилолмайсизлар”, деган (Наҳл, 18). Шунингдек, Аллоҳ таолога Ўзига лойиқ ва етарли тарзда ҳам сано айтолмаймиз. Ҳар қанча кўп сано айтмайлик, Аллоҳ таоло ундан кўпроғига лойиқдир. Шунинг учун Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дуонинг давомида умумий қилиб: “Сен Ўзингга сано айтганингдексан”, яъни “Сен нечоғлик санога лойиқ эканингни фақат Ўзинг биласан, Сенга худди ўшанча сано бўлсин”, деганлар.

Ушбу дуо намознинг айнан қаерида айтилиши ҳақида уламолар турлича фикр билдирганлар. Баъзилар Ойша онамизнинг юқоридаги ривоятига асосан саждада айтилиши керак деган. Баъзилар эса Али разияллоҳу анҳунинг ривоятига таяниб витрда қунутдан сўнг деган. Баъзилар айни ривоятни далил қилиб витрнинг охирида, ташаҳҳуддан сўнг айтилади деса, яна бир гуруҳ олимлар иккала ривоятни бирлаштирган ҳолда витрнинг охирида саждада айтилади, деган. Насоийнинг “Кубро”даги (10661) ва Табаронийнинг “Авсат”даги (1992) ривоятида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам мазкур дуони витр тугаганидан сўнг, яъни саломдан кейин айтганлари келтирилган. Агар ҳадис саҳиҳ бўлганида бу масалага яққол далил бўлар эди. Бироқ у заиф. Лекин Али разияллоҳу анҳунинг “Витрнинг охирида” деган гапидан Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу дуони саломдан кейин айтганларини тушуниш ҳам мумкин бўлгани учун бир гуруҳ уламолар шу фикрни айтган. Модомики ривоятлардан юқорида айтилган ҳар бир фикрга далил чиқар экан, қай бирига амал қилинса ҳам жоиз, иншааллоҳ.

Фойда

Уламолар Ойша разияллоҳу анҳонинг: “У зот саждада, икки оёқлари тик эди”, деган сўзини сажда асносида оёқлар тик, яъни оёқ бармоқлари ерга, товонлар эса юқорига қараб туриши кераклигига далил қилганлар.

Муҳаммад Ҳабибуллоҳ (Акбар Саматов): 1988 йил Самарқанд вилоятида таваллуд топган. Ўрта мактабни тугатганидан сўнг диний илм ўрганиш ниятида Тошкент шаҳридаги Кўкалдош мадрасасига ўқишга кирган. У ерда икки йил таълим олганидан сўнг араб тилини мукаммал ўрганиш мақсадида Миср Араб Республикасига бориб, у ердаги Ал-азҳар университетига ўқишга кирган ва университетнинг Исломий Шариат факултетини тугатган. Бошланғич ва асосий илмини шайх Содиқ Самарқандийдан олган. Шунингдек, Абу Исҳоқ Ҳувайний, Мустафо Адавий, Ториқ Эвазуллоҳ, Ваҳид Абдуссалом Болий, Ҳасан Ёсир каби шайхлардан таълим олган. IxlosOrg саҳифасининг асосчиларидан бири. 2013 йилдан буён Туркияда истиқомат қилиб, даъват ва диний таълим соҳаларида фаолият юритиб келмоқда.

Изоҳ қолдиринг