إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعاً بَصِيراً (58)
Аллоҳ таоло сизларни ўзингизга ишониб топширилган барча турдаги омонатларни эгаларига бекаму кўст беришга, бунда бепарволик қилмасликка, одамлар ўртасида ҳукм қилган пайтингизда адолат билан ҳукм қилишга буюради. Аллоҳ нақадар яхши нарсаларни насиҳат қилади ва нақадар яхши йўлларга йўллайди! Аллоҳ сизларнинг гап-сўзларингизни эшитувчи ва барча ишларингизни кўриб-билиб турувчидир.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً (59)
Эй Аллоҳ ва Расулига иймон келтирган ва Аллоҳнинг шариатига амал қилган кишилар, Аллоҳ таолонинг амр-фармонларини қабул қилинг ва Унга осий бўлманг. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам олиб келган ҳақни қабул қилинг. Аллоҳга осийлик бўлмайдиган ишларда раҳбарларингизга итоат қилинг. Ораларингизда бирор келишмовчилик чиқса, агар Аллоҳга ва қиёмат кунига чин иймон келтирган бўлсангиз, унинг ҳукмини Аллоҳнинг китобига ва пайғамбари Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларига ҳавола қилинг. Китоб ва Суннатга ҳавола қилиш сизлар учун талашиб-тортишиш ва ўз фикрингизни айтишдан кўра яхшироқ ҳамда оқибати гўзалроқдир.
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالاً بَعِيداً (60)
Эй Расул, сизга нозил қилинган Қуръонга ҳамда сиздан аввалги пайғамбарларга туширилган шариатларга иймон келтиришни даъво қилган анави мунофиқларнинг ишини кўрмайсизми, ўрталаридаги хусуматларни ажрим қилишда тоғутга – Аллоҳ жорий қилмаган ботил қонун-қоидаларга мурожаат қилишади. Ҳолбуки, улар тоғутга кофир бўлишга буюрилган эдилар. Шайтон уларни ҳақ йўлдан жуда ҳам узоқларга адаштиришни истайди.
Бу оятда чин иймон Аллоҳнинг шариатига бўйсунишни ва барча ишларда у билан ҳукм қилишни тақозо этишига далил бор. Ким ўзини мўминман деб даъво қилса-ю, тоғутнинг ҳукмини Аллоҳнинг ҳукмидан афзал деб билса, даъвоси ёлғондир.
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً (61)
У кимсаларга насиҳат қилиниб: «Аллоҳ нозил қилган динга ҳамда Унинг пайғамбари Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йўлларига келинглар» деб айтилса, сиртларидаиймонни изҳор қилиб, ичларида куфрни яширган мунофиқ кимсаларни сиздан бутунлай юз ўгиришларини кўрасиз.
فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جَاءُوكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ إِحْسَاناً وَتَوْفِيقاً (62)
Эй Расул, ўша мунофиқлар ўз қилмишлари сабабли бошларига бирор мусибат тушгач, ҳузурингизга келиб: “Биз бу ишларимиз билан фақат яхшиликни ва келишмай қолган кишилар ўртасини яраштиришни мақсад қилган эдик, холос”, деб узр айтишган пайтда қай аҳволга тушишаркин?!
أُوْلَئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغاً (63)
Уларнинг дилларида мунофиқлик борлигини Аллоҳ яхши билади. Сиз улардан юз ўгиринг ва уларни қилмишлари оқибатидан огоҳлантиринг, уларга таъсирли ва тийиб қўювчи сўзларни айтинг!
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً (64)
Биз бирор пайғамбарни юборган бўлсак, Аллоҳнинг амри ва тақдири билан одамлар унинг даъватини қабул қилишлари ва унга итоат этишлари учунгина юбордик. Эй Расул, гуноҳлар қилиб, ўзларига зулм қилган у кимсалар ҳаёт пайтингизда Аллоҳга тавба қилиб, истиғфор айтиб ҳузурингизга келишса ва сиз уларнинг ҳақларига истиғфор айтсангиз эди, улар Аллоҳни тавбаларни қабул қилувчи меҳрибон зотлигини билган бўлар эдилар.
فَلا وَرَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيماً (65)
Эй Расул, Аллоҳ таоло ўзининг буюк Зотига қасамёд қиладики, улар ораларида содир бўлган низоларда ҳаётлик чоғингизда сизни ўзларига ҳакам қилмагунларича, вафотингиздан сўнг эса ҳукм сўраб суннатингизга мурожаат қилмагунларича ва сизнинг ҳукмингиздан норози бўлмай, унга тўла таслим бўлмагунларича ҳақиқий мўмин бўла олмайдилар. Ҳаётнинг барча жабҳаларида Аллоҳнинг пайғамбари Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам олиб келган Китоб ва Суннат билан ҳукм қилиш ва бунга розилик билан тўла таслим бўлиш иймоннинг асосидир.
وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنْ اقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ أَوْ اخْرُجُوا مِنْ دِيَارِكُمْ مَا فَعَلُوهُ إِلاَّ قَلِيلٌ مِنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْراً لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتاً (66)
Агар тоғутга ҳукм сўраб бораётган ўша мунофиқларга: “Бир-бирингизни ўлдиринг!” ёки “Диёрингиздан чиқиб кетинг!” деб фарз қилганимизда, буни улардан жуда озчилик қабул қилган бўлар эди. Агар улар ўзларига қилинаётган насиҳатни қабул қилишса, бу улар учун фойдали ва иймонларининг кучайишига сабаб бўлар эди.
