وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاَّ خَطَأً وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلاَّ أَنْ يَصَّدَّقُوا فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِن اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً (92)
Мўмин киши мўмин биродарига тажовуз қилишга ва уни ноҳақ ўлдиришга ҳаққи йўқ. Бу иш ундан фақат беқасд ва хато билан содир бўлиши мумкин. Ким шундай хатони содир этса, бир мўмин қул озод қилиши ва мақтулнинг яқинларига белгиланган хун пулини бериши вожиб бўлади. Фақат майитнинг эгалари кечиб юборсалар, хун пулини бермаса ҳам бўлади. Агар мақтул Аллоҳ ва Расулига иймон келтирган мўмин киши, қавми эса Исломга душман кофир қавм бўлса, у ҳолда қотил бир мўмин қулни озод қилиши лозим бўлади. Агар мақтул ўрталарингизда урушмаслик ҳақида келишув бўлган қавмдан бўлса, қотил майитнинг эгаларига хун пули бериши ва бир мўмин қулни озод қилиши лозим бўлади. Ким мўмин қул озод қилишга қодир бўлмаса, Аллоҳ тавбасини қабул қилиши учун икки ой кетма-кет рўза тутсин. Аллоҳ таоло бандаларининг ҳақиқий аҳволини яхши билувчи, уларга жорий қилган шариатида ҳикмат соҳибидир.
وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِيماً (93)
Ким мўмин кишига тажовуз қилиб, қасддан ноҳақ ўлдирса, Аллоҳ унинг бу гуноҳига муносиб жазо берадиган бўлса, унинг жазоси Аллоҳнинг ғазаби ва лаънатига дучор бўлиш ва жаҳаннамда абадий қолиш бўлади. Аллоҳ таоло унга бу катта жинояти учун оғир азобни ҳозирлаб қўйган. Лекин Аллоҳ таоло иймон аҳлини афв қилади ва фазлу марҳамат кўрсатиб, уларни жаҳаннамда абадий қолиш билан жазоламайди.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُم السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٌ كَذَلِكَ كُنتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيراً (94)
Эй Аллоҳ ва Расулига иймон келтирган ва Аллоҳнинг шариатига амал қилган кишилар, Аллоҳ йўлида жиҳод учун чиққан бўлсангиз, ҳар бир ишни аниқ далил асосида қилинг. Сизлар дунё матосини қўлга киритиш илинжида, бирон мусулмонлик белгиси кўриниб турган ва сизларга қарши урушмаётган кишини иймонсиз санаб: “сен мўмин эмассан” деманг, эҳтимол у иймонини яшираётган мўмин бўлиши мумкин. Зотан, Аллоҳ таолонинг ҳузурида сизлар учун етарли фазлу марҳаматлар бор. Сизлар ўзингиз ҳам Исломнинг дастлабки пайтларида иймонингизни мушрик қавмингиздан яшириб юрган эдингиз. Аллоҳ марҳамат кўрсатиб, сизларни иймон ва куч-қудрат ила устун қилди. Бас, сизлар ишларингизни ҳужжат ва билим асосида қилинг. Шубҳасиз, Аллоҳ таоло барча ишларингизни билувчи, кўздан яширин ишларингиздан ҳам хабардор зотдир. У барча амалларингизга муносиб жазо ё мукофот беради.
لا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْراً عَظِيماً (95)
Бирон шаръий узрсиз Аллоҳ йўлидаги жиҳодга чиқмаётган кишилар билан Аллоҳ йўлида молларию жонлари билан жиҳод қилаётган мужоҳидлар баробар эмаслар. Аллоҳ таоло жиҳодга чиққанларни чиқмаганлардан афзал қилди ва уларнинг жаннатдаги мартабаларини олий қилди. Аллоҳ таоло жиҳодга чиққан кишиларга ҳам, узр туфайли чиқмаган кишиларга ҳам ҳақ йўлда сарфлаган куч-ғайрат ва мол-давлатлари ҳамда фидокорликлари учун жаннатни ваъда қилган. Шу билан бирга, жиҳодга чиққанларни чиқмаганлардан улкан ажру савоблар билан афзал қилган.
دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً (96)
Бу улкан ажру савоблар Аллоҳ таоло Ўзининг йўлида жиҳод қилувчи хос бандалари учун жаннатда ато этадиган олий даражалар, мағфират ва кенг раҳматдан иборатдир. Аллоҳ таоло тавба қилиб, Унинг тоатига қайтганларни кечирувчи, Ўзининг йўлида жиҳод қиладиган итоатли бандаларига раҳмли зотдир.
