Қабр зиёратининг муайян вақти борми? Махсус қабристон зиёратидан одамларни ман этиш жоизми? Қабристонни тик туриб зиёрат қилиш суннатми?

272 – Қабр зиёрати учун кеча ё кундуздан муайян вақт белгиланмаган

Шайх Муҳаммад ал-Усаймин айтади: «Қабр зиёрати учун муайян вақт белгиланмаган. Яъни кечаю кундузнинг қайси қисмида бўлса ҳам зиёрат қилиш жоиз. Дарҳақиқат, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам кечаси қабр зиёрат қилганлари саҳиҳ ҳадисларда айтилган[1]»[2].

Миср диёри собиқ муфтийси Шайх Муҳаммад Мужоҳид айтади: «Қабристон зиёрати учун муайян вақт белгиланмаган. Панду насиҳат ва ибрат олиш мақсадида қилинадиган зиёрат ҳар қандай вақтда мустаҳаб (суннат)дир»[3].

273 – Муайян кишилар дафн этилиши учун вақф қилинган қабристон зиёратидан ман этилмайди

Кимдир муайян қишлоқ, қабила ёки оила дафн этилиши учун махсус қабристон вақф қилган бўлса, ўша қабристонни зиёрат қилмоқчи бўлган бирор мусулмонни зиёратдан тўсишга ҳаққи йўқ.

Миср диёри собиқ муфтийси Шайх Муҳаммад Бахит айтади: «Бирор мусулмон бошқа мусулмонни қабристон зиёратидан ман этишга ҳаққи йўқ. Чунки қабр зиёрати шариатга мувофиқ суннат амалдир. Зеро, ҳадиси шарифда: “Мен илгари сизларни қабрлар зиёратидан қайтарар эдим, энди уларни зиёрат қилаверинглар”[4], дея марҳамат қилинган»[5].

274 – Қабристонни тик туриб зиёрат қилиш

Қабристон зиёрати асносида тик туриш суннатдир.

Ойша разияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Бир кеча Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам менинг уйимда эдилар. Ўгирилиб, устки кийимларини ечдилар ва кавушларини ечиб, оёқ томонларига қўйдилар. Изорларининг бир тарафини тўшакларига ёзиб, устига ёнбошладилар. Бироздан сўнг мени ухлади, деб ўйладилар-да, секин кийимларини олиб, кавушларини оҳиста кийдилар ва эшикни очиб, ташқарига чиқдилар. Сўнг эшикни секин ёпиб қўйдилар. Мен кўйлагимни бошимдан кийдим, рўмолимни ўрадим, изоримга ўралиб, у зотнинг изларига тушдим. У зот Бақеъ қабристонига келиб, у ерда узоқ тик турдилар. Сўнг икки қўлларини уч марта кўтардилар…»[6]

Ойша разияллоҳу анҳодан ривоят қилинган бошқа ҳадисда бундай дейилади: «Бир кеча Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ташқарига чиқдилар. Шунда мен у зот қаерга кетганларини билиб келиши учун ортларидан Барирани юбордим. У зот Бақеъ ғарқад (қабристони) томон кетдилар. Кейин Бақеъ яқинида тўхтадилар. Сўнг қўлларини кўтариб (дуо қилдилар), кейин қайтиб кетдилар. Барира қайтиб келиб, менга бўлган воқеани айтиб берди. Тонг отгач, у зотдан: “Ё Расулуллоҳ, кеча тунда қаерга чиқдингиз?” деб сўрадим. У зот: “Бақеъ аҳли ҳаққига дуо қилиш учун юборилдим”, дедилар»[7].

[1] Ҳадис тахрижи 16-масалада ўтди.
[2] Шайх Усаймин раҳимаҳуллоҳ. «Фатово фий аҳком ал-жаноиз», 293-бет.
[3] «Ал-фатово ал-исломийя мин дор ал-ифто ал-мисрийя», 20/7398, 3298-рақам.
[4] Ҳадис тахрижи 266-масалада берилди.
[5] «Ал-фатово ал-исломийя мин дор ал-ифто ал-мисрийя», 4/1168, 572-рақам.
[6] Ҳадис тахрижи 16-масалада ўтди.
[7] Имом Аҳмад ривояти, 41/159-160, 24656-ҳадис. Албоний «Аҳком ал-жаноиз»да (246-бет, 120-рақам) ҳасан деган.