Ҳалимлик – Аллоҳ суйган хислат

Ота қимматбаҳо автомобилини артаётган эди. Олти ёшли фарзанди ерда ётган михни қўлига олиб, автомобилга чизиб ёзди. Буни кўрган ота ғазабдан ўзини тийиб тура олмади, қўлидаги нарса билан боласининг бармоқларига қаттиқ урди. Ота ғазабдан қўлидаги нарса темир эканини унутган эди.

Отани тушуниш мумкин; автомобили янги, ўғлининг бунақа қилиши унинг хаёлига ҳам келмаган эди. Шунинг учун ўғлини авайламай урди. Ота ўғлини касалхонага олиб борганида докторлар боланинг бармоқларини кесиб ташлаш кераклигини айтишди.  Унинг бармоқларини кесиб ташлашди. Ўғлининг оғриққа чидай олмай: “Дадажон, бармоқларим яна ўсиб чиқадими?” – деб сўраши отанинг қалбини тилка-пора қиларди. Ота қилган ишига қаттиқ афсус-надоматлар қилса-да, энди бефойда. Ота ўғлининг қийналганига чидай олмай касалхонадан айрилди. Уйига келиб, автомобилидаги мих билан қириб ёзилган ёзувга кўзи тушди. У ерга: “Дадажон, мен сизни яхши кўраман” – деб, ёзилган эди…

Мана, нима учун биздан ҳалимлик ва босиқлик талаб қилинади. Қуръони Каримда бир неча ўринларда ҳалимлик, ёмонликка қарши яхшилик билан жавоб қайтариш, ёмонликларни кечиришга буюрилган. Аллоҳ таоло тақводор кишиларни мақтар экан Оли Имрон сурасининг 134-оятида шундай дейди: “(Улар) яхши-ёмон кунларида ҳам хайру эҳсон қиладиган, ғазабларини ичга ютадиган, одамларнинг хато-камчиликларини кечирадиган кишилардир. Аллоҳ таоло (мана шундай) яхшилик қилувчи кишиларни севади”. Анас Ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Босиқлик Аллоҳ яхши кўрган хулқдир. Шошқалоқлик эса шайтон васвасаси туфайли бўлади. Ҳеч ким Аллоҳ таолочалик кўп узр қабул қилмайди ва ҳеч қайси хислат Аллоҳ таолога ҳалимлик хислатичалик суюкли эмас” (“Саҳиҳи жомеъ”). Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ашаж ибн Абдуқайс розияллоҳу анҳуга: “Сенда Аллоҳ яхши кўрадиган икки хислат бор: ҳалимлик ва босиқлик” – деганлар (Муслим ривояти).

Шундай экан, келинг, бу сўзлар билан яқиндан танишайлик:

“Ҳалимлик” жазога лойиқ шахсга жазо бериш қўлидан келадиган вақтда жазолашга шошилмаслик дегани. Жазо бериш қўлидан келмагани учун жазони кечиктириш ҳалимлик эмас, аксинча, ожизлик саналади. Ҳалимлик Аллоҳ таолонинг исм ва сифатларидан биридир. Аллоҳ таоло Аҳзоб сурасининг 51-оятида: “Аллоҳ Алийм (ҳамма нарсани билувчи) ва Ҳалимдир” – дейди.

“Хотиржамлик” ғазабланган вақтда ўзини қўлга ола билишдир. Зеро, жаҳл чиққанида ақл кетади, деб бекорга айтишмаган доно халқимиз.

“Босиқлик” эса бирон бир ишда шошилмаслик, масаланинг асл моҳиятини чуқур ўрганиб, кейин қарор қабул қилиш маъносини ифодалайди.

Бир ўйлаб кўринг, шошқалоқлигимиз тафайли қанчадан қанча хатоларга йўл қўйдик, ноўрин сўзлар сўзладик? Ёдингизда бўлсин, ҳар бир ишда шошқалоқлик қилиб қўйиб, бир умр афсус чекиб юрмаслигингиз учун ўзингизни босинг, ҳалим бўлинг. Шуни асло унутмангки, ҳалимлик Аллоҳ таоло севган хислатдир. Аллоҳ севган хислатга эга инсонлар ҳеч қачон кам бўлмайдилар.