Тафсири муяссар, Аъроф сураси, 65-79 оятлар

0

وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمۡ هُودٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۚ أَفَلَا تَتَّقُونَ ﴿٦٥﴾

65. Од қабиласи Аллоҳни қўйиб, бутларга сиғинганида Биз уларга биродарлари Ҳудни элчи қилиб юбордик. Ҳуд уларга: “Аллоҳнинг ўзигагина ибодат қилинглар, сизлар учун Ундан ўзга ибодатга лойиқ илоҳ йўқ. Шундай экан, фақат Унга ибодат қилинглар! Аллоҳнинг азоби ва ғазабидан қўрқмайсизларми, ахир?!” деди.

قَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦٓ إِنَّا لَنَرَىٰكَ فِي سَفَاهَةٖ وَإِنَّا لَنَظُنُّكَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ ﴿٦٦﴾

66. Шунда Ҳуднинг қавмидан бўлган кофир зодагонлар: “Бизни илоҳларимизга сиғинишни қўйиб, ягона Аллоҳга ибодат қилишга чақиришингдан биз сени ақли ноқис деб кўряпмиз ва сени Аллоҳ номидан ёлғон гапиряпсан деб ўйлаяпмиз”, дедилар.

قَالَ يَٰقَوۡمِ لَيۡسَ بِي سَفَاهَةٞ وَلَٰكِنِّي رَسُولٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ﴿٦٧﴾

67. Ҳуд деди: “Эй қавмим, менинг ақлимда ҳеч қандай нуқсон йўқ. Балки мен бутун оламлар Раббининг сизларга юборган элчисиман.

أُبَلِّغُكُمۡ رِسَٰلَٰتِ رَبِّي وَأَنَا۠ لَكُمۡ نَاصِحٌ أَمِينٌ ﴿٦٨﴾

68. Мен сизларга Раббимнинг рисолатини, яъни мен орқали юборган динини етказаман. Аллоҳни ягона ҳақ илоҳ деб билишга ва Унинг шариатига амал қилишга чақирар эканман, мен сизларга яхшилик истовчи ва Аллоҳнинг ваҳийсига омонатдор кишиман.

أَوَعَجِبۡتُمۡ أَن جَآءَكُمۡ ذِكۡرٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَلَىٰ رَجُلٖ مِّنكُمۡ لِيُنذِرَكُمۡۚ وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ جَعَلَكُمۡ خُلَفَآءَ مِنۢ بَعۡدِ قَوۡمِ نُوحٖ وَزَادَكُمۡ فِي ٱلۡخَلۡقِ بَصۜۡطَةٗۖ فَٱذۡكُرُوٓاْ ءَالَآءَ ٱللَّهِ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ﴿٦٩﴾

69. Сизларни Аллоҳнинг азоби ва ғазабидан огоҳлантириши учун Раббингиз ўз ичингиздан чиққан, насабини ва ростгўйлигини ўзингиз яхши биладиган бир киши орқали сизларга яхшилик бўлган нарсаларни эслатувчи панд-насиҳатларни нозил қилгани сизларни ажаблантирдими?! Аллоҳнинг сизларга берган неъматини эсга олинглар! У Нуҳ қавмини ҳалок қилганидан сўнг сизларни ўзингиздан илгари ўтган кишилар ўрнига келтирди. Жуссаларингизни йирик ва бақувват қилди. Шундай экан, Аллоҳнинг сизларга берган кўплаб неъматларини эсга олинглар, шояд дунё ва охиратда нажотга эришсангиз”.

قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا لِنَعۡبُدَ ٱللَّهَ وَحۡدَهُۥ وَنَذَرَ مَا كَانَ يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَا فَأۡتِنَا بِمَا تَعِدُنَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ﴿٧٠﴾

70. Од қавми Ҳуд алайҳиссаломга деди: “Сен бизни ягона Аллоҳга сиғинишга ва ота-боболаримиздан келаётган ишимизни – бут-санамларга сиғинишимизни ташлашга чақирасанми?! Қани, агар айтаётган гапларинг рост бўлса, бизни қўрқитаётган азобингни келтир-чи?!”

قَالَ قَدۡ وَقَعَ عَلَيۡكُم مِّن رَّبِّكُمۡ رِجۡسٞ وَغَضَبٌۖ أَتُجَٰدِلُونَنِي فِيٓ أَسۡمَآءٖ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّا نَزَّلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٖۚ فَٱنتَظِرُوٓاْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ ٱلۡمُنتَظِرِينَ ﴿٧١﴾

71. Ҳуд қавмига деди: “Дарҳақиқат, сизларга Раббингизнинг азоби ва ғазаби тушиши муқаррар бўлди. Сизлар мен билан ўзингиз ва ота-боболарингиз илоҳ деб атаб олган мана бу бут-санамлар ҳақида тортишасизми?! Аллоҳ уларнинг ибодатга лойиқ эканларига оид бирон далил туширган эмас! Чунки улар фойда ҳам, зарар ҳам етказа олмайдиган махлуқлардир. Ягона маъбуд Аллоҳ таолонинг ўзидир. Энди сизлар бошингизга азоб тушишини кутаверинг, мен ҳам уни сизлар билан бирга кутаман”.

Бу таҳдид ва огоҳлантиришнинг энг сўнгги нуқтасидир.

فَأَنجَيۡنَٰهُ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَقَطَعۡنَا دَابِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَاۖ وَمَا كَانُواْ مُؤۡمِنِينَ ﴿٧٢﴾

72. Аллоҳ уларга азоб ўлароқ кучли шамолни юборди. Аллоҳ Ҳудга ва у билан бирга иймон келтирган кишиларга ўзининг улкан раҳмати билан нажот берди, унинг қавмидан бўлган кофирларнинг барчасини ҳалок қилди ва бирортасини қолдирмай, ер билан яксон қилди. Улар Аллоҳнинг оятларини ёлғонга чиқарган ҳамда солиҳ амалларни тарк қилган иймонсиз кимсалар эди.

وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ قَدۡ جَآءَتۡكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡۖ هَٰذِهِۦ نَاقَةُ ٱللَّهِ لَكُمۡ ءَايَةٗۖ فَذَرُوهَا تَأۡكُلۡ فِيٓ أَرۡضِ ٱللَّهِۖ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَيَأۡخُذَكُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ ﴿٧٣﴾

73. Биз Самуд қабиласи Аллоҳни қўйиб, бут-санамларга сиғинганида уларга биродарлари Солиҳни элчи қилиб юбордик. Солиҳ уларга деди: “Эй қавмим, Аллоҳнинг ўзигагина ибодат қилинг! Сизлар учун Ундан ўзга ибодатга лойиқ ҳақ илоҳ йўқдир. Шундай экан, фақат Унга ибодат қилинг! Мен ўзим даъват қилаётган диннинг ҳақлигини кўрсатадиган далиллар олиб келдим. Мана, олдингизда Аллоҳга дуо қилдим, У сизларга мана бу харсангдан ўзингиз сўраганингиздек катта бир туяни чиқариб берди. Энди сизлар бу туяга тегманг, Аллоҳнинг еридаги ўтлоқларда ўтлаб юраверсин. Унга бирор озор етказманг, акс ҳолда сизларга аламли азоб етади.

وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ جَعَلَكُمۡ خُلَفَآءَ مِنۢ بَعۡدِ عَادٖ وَبَوَّأَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَتَّخِذُونَ مِن سُهُولِهَا قُصُورٗا وَتَنۡحِتُونَ ٱلۡجِبَالَ بُيُوتٗاۖ فَٱذۡكُرُوٓاْ ءَالَآءَ ٱللَّهِ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ ﴿٧٤﴾

74. Аллоҳнинг сизларга ато этган неъматини эсга олинг! У сизларни ўзингиздан аввал бу ерда ўтган Од қабиласи ўрнига келтирди. Сизларга яхши ерларни макон қилиб берди. Сизлар у ерда яшаб, унинг текисликларида улкан қасрларни қурмоқдасиз, унинг тоғларини йўниб, бошқа турдаги уйларни ҳам қилмоқдасиз. Аллоҳнинг сизларга берган неъматларини ёдга олинг ва ерда бузғунчилик қилманг!”.

قَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ لِلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ لِمَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُمۡ أَتَعۡلَمُونَ أَنَّ صَٰلِحٗا مُّرۡسَلٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قَالُوٓاْ إِنَّا بِمَآ أُرۡسِلَ بِهِۦ مُؤۡمِنُونَ ﴿٧٥﴾

75. Солиҳнинг қавмидаги мутакаббир зодагонлар ўзлари заиф ва ҳақир санаган мўминларга хитоб қилиб: “Сизлар ҳақиқатдан ҳам Солиҳни Аллоҳ бизга пайғамбар қилиб юборган, деб ўйлайсизларми?!” дейишди. Иймон келтирганлар: “Биз у келтирган Аллоҳнинг динини тасдиқлаймиз ва унинг шариатига эргашамиз”, деб жавоб бердилар.

قَالَ ٱلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُوٓاْ إِنَّا بِٱلَّذِيٓ ءَامَنتُم بِهِۦ كَٰفِرُونَ ﴿٧٦﴾

76. Мутакаббир кимсалар: “Биз сизлар тасдиқлаган ва эргашган Солиҳнинг пайғамбарлигини инкор қиламиз”, дейишди.

فَعَقَرُواْ ٱلنَّاقَةَ وَعَتَوۡاْ عَنۡ أَمۡرِ رَبِّهِمۡ وَقَالُواْ يَٰصَٰلِحُ ٱئۡتِنَا بِمَا تَعِدُنَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ ﴿٧٧﴾

77. Улар Солиҳнинг огоҳлантиришларини писанд қилмай туяни сўйиб юборишди, Парвардигорларининг буйруғига бўйсунишдан кибр қилишди ва азоб тушишига ишонмасдан, масхараомуз: “Эй Солиҳ, чиндан ҳам Аллоҳнинг пайғамбари бўлсанг, бизга ваъда қилаётган азобингни келтир-чи!”, дейишди.

فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلرَّجۡفَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دَارِهِمۡ جَٰثِمِينَ ﴿٧٨﴾

78. Шундан сўнг кофир бўлган кимсаларни даҳшатли зилзила тутиб, юракларини ёриб юборди. Улар диёрларида ерга тиззалари ва юзлари билан ёпишган ҳолда ҳалок бўлдилар, улардан ҳеч ким қутулиб қолмади.

فَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰقَوۡمِ لَقَدۡ أَبۡلَغۡتُكُمۡ رِسَالَةَ رَبِّي وَنَصَحۡتُ لَكُمۡ وَلَٰكِن لَّا تُحِبُّونَ ٱلنَّٰصِحِينَ ﴿٧٩﴾

79. Солиҳ алайҳиссалом қавми туяни сўйиб юбориб, шунинг ортидан бошларига ҳалокат келган пайтда қавмидан юз ўгирди ва уларга: “Эй қавмим, мен Раббимнинг сизларга етказишни буюрган буйруқ ва тақиқларини етказдим. Қизиқтириш, қўрқитиш, насиҳат қилиш борасида кучим етган барча ишни қилдим. Лекин сизлар насиҳат қилувчиларни ёқтирмайсиз. Шунинг учун менинг сўзларимни рад этиб, малъун шайтонга итоат қилдингиз”, деди.

Изоҳ қолдиринг