بَرَآءَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ﴿١﴾
1. Бу Аллоҳ ва Расули томонидан бароат – орани очиқ қилиш, мусулмонлар ва мушриклар ўртасидаги битимлардан воз кечиш ҳақидаги эълондир.
فَسِيحُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُخۡزِي ٱلۡكَٰفِرِينَ ﴿٢﴾
2. Эй мушриклар, тўрт ой мобайнида ер юзида мўминлардан омонликда истаган жойингизга бемалол бориб-келиб юраверинглар. Аммо билиб қўйингларки, Аллоҳнинг жазосидан ҳаргиз қочиб қутула олмайсиз. Аллоҳ кофирларни хор қилувчи ва уларни дунёда шармисорликка, охиратда эса дўзахга дучор этувчидир.
Бу оят урушмаслик ҳақида чекланмаган муддатга тузилган битим эгалари учун ёки тўрт ойдан кам муддатга тузилган битим эгалари учун (уларга муддатлари тўрт ойга чўзиб берилади) ёки ўртадаги битимни бузган кишилар учундир.
وَأَذَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلنَّاسِ يَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَكۡبَرِ أَنَّ ٱللَّهَ بَرِيٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ وَرَسُولُهُۥۚ فَإِن تُبۡتُمۡ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿٣﴾
3. Бу катта ҳаж кунида, яъни қурбон ҳайити кунида Аллоҳ ва Расулининг мушриклардан узоқлиги ва безорлиги борасида одамларга билдириш ва огоҳлантиришдир. Эй мушриклар, ҳаққа қайтсангиз ва ширкни тарк этсангиз, ўзингиз учун яхшидир. Ҳақни қабул қилишдан бош тортсангиз ва Аллоҳнинг динига киришга кўнмасангиз, билингларки, Аллоҳнинг азобидан асло қочиб қутула олмайсиз. Эй Расул, Исломдан бош тортган ўша кимсаларни Аллоҳнинг аламли азобидан огоҳлантиринг.
إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ثُمَّ لَمۡ يَنقُصُوكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَمۡ يُظَٰهِرُواْ عَلَيۡكُمۡ أَحَدٗا فَأَتِمُّوٓاْ إِلَيۡهِمۡ عَهۡدَهُمۡ إِلَىٰ مُدَّتِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ ﴿٤﴾
4. Сизлар билан белгиланган муддатгача урушмасликка аҳдлашган ва уни бузмаган ҳамда сизларга қарши душманларингиздан бирортасига ёрдам бермаган мушриклар юқорида айтилган ҳукмдан мустасно бўлиб, улар билан тузилган битимга муддати ниҳоясига етгунича амал қилинглар. Аллоҳ таоло ўзларига буюрилган ишни бажарадиган, ширк, хиёнат ва бошқа гуноҳлардан сақланадиган тақводорларни яхши кўради.
فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖۚ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ﴿٥﴾
5. Мушрикларга омонлик берганингиз тўрт ой ниҳоясига етгач, Аллоҳнинг душманларига қаерда бўлсалар ҳам уруш эълон қилинглар, уларни қалъаларида қамал қилинглар, йўлларига пистирма қўйинглар. Улар куфрдан қайтиб, Исломга киришса, намоз ўқиш ва закот бериш каби амалларни бажаришса, уларни тинч қўйинглар. Зеро, улар Исломдаги биродарларингизга айланишди. Аллоҳ тавба қилиб, гуноҳидан қайтган кишиларни кечирувчи, уларга раҳм қилувчи зотдир.
وَإِنۡ أَحَدٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٱسۡتَجَارَكَ فَأَجِرۡهُ حَتَّىٰ يَسۡمَعَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ أَبۡلِغۡهُ مَأۡمَنَهُۥۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَعۡلَمُونَ ﴿٦﴾
6. Эй Расул, қонлари ва моллари ҳалол қилинган мушриклардан бирортаси сиздан ҳимояга олишингизни сўраса ва омонлик истаса, сиз унинг талабини қондиринг, токи у Қуръони каримни эшитсин, Қуръон ҳидоятидан хабардор бўлсин. Кейин уни келган томонига эсон-омон қайтариб юборинг. Шу билан унга ҳақни етказган ва бирон баҳона айтишига ўрин қолдирмаган бўласиз. Сабаби кофирлар Ислом ҳақиқатларини билмайдиган жоҳил қавмдир. Бу жаҳолатдан қутулсалар, эҳтимол Исломни қабул қилишар.
كَيۡفَ يَكُونُ لِلۡمُشۡرِكِينَ عَهۡدٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعِندَ رَسُولِهِۦٓ إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَكُمۡ فَٱسۡتَقِيمُواْ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ ﴿٧﴾
7. Мушриклар учун Аллоҳ олдида ҳам, пайғамбари олдида ҳам аҳд ва омонлик бўлиши дуруст эмас. Фақат Масжиди Ҳаром олдида – Ҳудайбия сулҳида сизлар билан битим тузган мушриклар бундан мустасно. Модомики улар ўртадаги келишувга риоя қилар экан, сизлар ҳам риоя қилинг. Зеро, Аллоҳ аҳдига вафо қилувчи тақводорларни яхши кўради.
كَيۡفَ وَإِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ لَا يَرۡقُبُواْ فِيكُمۡ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ يُرۡضُونَكُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَتَأۡبَىٰ قُلُوبُهُمۡ وَأَكۡثَرُهُمۡ فَٰسِقُونَ ﴿٨﴾
8. Мушриклар одатда устунлик бошқалар қўлида бўлганда келишувларга риоя қилиб туришади. Аммо ўзларини мўминлардан кучли эканларига ишонишса, на қариндошликка ва на келишувга риоя қилишади. Шундай экан, уларнинг сизлардан қўрқиб турган вақтда қилаётган муомалаларига алданиб қолманглар. Зеро, улар сизларни рози қилиш учун тилларида яхши гаплар гапиришади, лекин диллари бунга рози бўлмайди. Уларнинг кўпи Исломдан нафратланадиган, аҳдни бузадиган кимсалардир.
ٱشۡتَرَوۡاْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلٗا فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ سَآءَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ﴿٩﴾
9. Улар Аллоҳнинг оятларини арзимас дунё матосига алиштирдилар, ҳақдан юз ўгирдилар ва одамларни Исломдан тўсдилар. Уларнинг бу қилмишлари нақадар қабиҳ ва ёмон!
لَا يَرۡقُبُونَ فِي مُؤۡمِنٍ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُعۡتَدُونَ ﴿١٠﴾
10. У мушриклар иймонга ва иймон аҳлига душмандир. Улар на мўминнинг қариндошлигини ва на келишувни эътиборга олишади. Уларнинг иши мудом адоват ва зулмдир.
فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ فِي ٱلدِّينِۗ وَنُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ ﴿١١﴾
11. Агар тавба қилиб, Аллоҳдан бошқага ибодат қилишдан тийилсалар, тавҳид калимасини айтсалар, намоз ўқиш ва закот бериш каби Ислом шариатига риоя қилсалар, улар мусулмон биродарларингизга айланадилар. Биз оятларни улардан фойда оладиган қавмлар учун батафсил баён қиламиз.
