Савол:
Мен бу йил раҳматли отам учун ҳаж қилмоқчиман. Бир неча йил аввал ўзим учун ҳаж қилганман. Менга ҳаж ибодатини суннатга мувофиқ равишда адо этишнинг энг афзал кўринишини ёритиб беришингизни сўрайман. Ҳажнинг неча хил тури бор? Улардан қай бирини қилган афзал?
Жавоб:
Алҳамдулиллаҳ;
Биринчидан:
Ҳаж ибодатини бажараётган инсон саҳиҳ ҳадисларга мувофиқ бажариши керак бўлган ишларнинг қисқача баёни қуйидагича:
Ҳожилар зулҳижжа ойининг саккизинчи кунида Маккадан ёки унинг яқинидаги ҳарамдан эҳром кийишади. Ҳажга эҳром боғлашда ҳам умрага эҳром боғлаганидек ғусл қилади, атир сепади ва намоз ўқийди. Эҳром кийишда ҳажни ният қилиб талбия айтади. Ҳажга айтиладиган талбия ҳам умрадаги талбия билан бир хил. Лекин “лаббайка умротан”нинг ўрнига “лаббайка ҳажжан” дейди. Агар ҳажни тўлиқ бажаришига бирон нарса тўсқинлик қилишидан қўрқадиган бўлса: “Агар менга бирон бир моне тўсқинлик қилса, менинг борар жойим ўша ергача” – деб шарт билан айтади. Ҳеч қандай монедан қўрқмаётган бўлса мазкур шартни айтмайди;
Сўнг Минога бориб, кечаси ўша ерда тунайди. У ерда беш фарз намозни: пешин, аср, шом, хуфтон ва бомдод намозларини ўқийди;
Тўққизинчи зулҳижжа куни қуёш чиқиши билан Арафот тоғига боради. У ерда пешин ва аср намозини пешин вақтида жамлаб ва қаср қилиб ўқийди. Сўнг қуёш ботгунича имкон қадар кўпроқ дуо, зикр ва истиғфор билан машғул бўлади;
Қуёш ботганидан сўнг Муздалифага йўл олиб, у ерга етиб бориши билан шом ва хуфтон намозларини ўқийди ва бомдодни ўқигунича ўша ерда тунайди. Бомдоддан сўнг қуёш чиқишидан бироз олдинги вақтга қадар дуо ва зикр қилади;
Сўнг Муздалифадан Минога ўтиб, жамратул ақабага тақрибан хурмо донагича келадиган еттита тошни кетма-кет отади. Ҳар бир тош отганида такбир айтади. Жамратул ақаба Макка томондан борганда охирги тош отиладиган жойдир;
Сўнг қурбонлик қилади. Қурбонлик битта қўй ёки молнинг ё туянинг еттидан бири бўлиши мумкин;
Сўнг эркаклар соч олдиради. Аёл киши эса, сочларининг учидан бир бўғим миқдорича қисқартиради;
Сўнг Маккага бориб, ҳаж тавофини қилади;
Сўнг Минога қайтиб келади ва қолган кунларни, яъни зулҳижжанинг ўн биринчи ва ўн иккинчи кунларини шу ерда ўтказади. Ҳар куни пешин вақти кирганидан сўнг жамаротга бориб, ҳар бирига еттитадан тош отади. Тош отишни жамаротнинг суғроси, яъни кичигидан бошлайди, сўнг вусто, яъни ўртанчасига, сўнг эса кубро, яъни каттасига отади. Суғро ва вустога тош отганидан сўнг дуо қилади, куброга отганидан сўнг эса дуо қилмайди;
Зулҳижжанинг ўн иккинчи куни тош отиб бўлганидан сўнг хоҳласа Минодан кетади, хоҳласа ўн учинчи кечаси ҳам Минода тунаб, эртаси куни пешин вақти кирганидан сўнг олдинги тартиб бўйича тош отади. Ўн учинчи куни тош отиш учун Минода тунаш афзал, лекин вожиб эмас. Бироқ ўн иккинчи куни қуёш ботгунича Минода қолган бўлса, унда ўн учинчи куни заволдан сўнг тош отиши шарт. Агар ўн иккинчи куни қуёш ботгунича ихтиёрсиз равишда Минода қолиб кетса, масалан, кетиш ниятида тайёрланиб тушса-ю, лекин машиналар тиқилинчлиги каби сабаблар туфайли қуёш ботгунича кета олмай қолса, унда ўн учинчи куни тош отишга қолиши шарт эмас. Чунки унинг қуёш ботгунича қолиб кетиши ўзининг ихтиёри билан бўлмади;
Шу кунлар ниҳоясига етганидан сўнг ҳожилар ортга қайтишдан олдин Каъбани етти марта тавоф қилмасдан қайтмайдилар. Бу тавоф видолашув тавофи деб аталади. Аёл киши ҳайз ёки нифос ҳолатида бўлса, унда видолашув тавофини қилиши шарт эмас;
Ҳаж қилаётган инсон бу амалини бировнинг номидан қилаётган бўлса, у қариндоши ёки бегона бўлишидан қатъий назар, олдин ўзи учун ҳаж қилган бўлиши шарт. Биров учун қилинаётган ҳаж билан ўзи учун қилаётган ҳаж ўртасидаги фарқ фақат ниятда бўлади, яъни бошқа учун қилинганида талбияда “Фалончи номидан лаббайка” деб, унинг исмини ҳам айтади. Шунингдек, ибодатларни бажариш асносида ўзининг ҳаққига дуо қилиш билан бирга ҳаж қилинаётган кишининг номига ҳам дуо қилади.